Sesja II. 
Skutki zdrowotne lekceważenia zagrożeń ze strony zanieczyszczeń powietrza w pomieszczeniach

Wprowadzenie do sesji 2

Doświadczenia ubiegłych lat, potwierdzone głosami w dyskusji w poprzedniej sesji, wskazują na to, że warunki środowiska wewnętrznego są odbierane jako coraz mniej przyjazne dla użytkowników pomieszczeń. Wśród czynników stanowiących źródło zagrożeń wymienić można przede wszystkim te, które wpływają na jakość powietrza. Dotyczy to obecności w powietrzu dużej liczby zanieczyszczeń gazowych - w tym VOC, zanieczyszczeń pyłowych, zanieczyszczeń mikrobiologicznych oraz nadmiernej ilości pary wodnej, która poza bezpośrednim oddziaływaniem może wywoływać niekorzystne skutki wtórne, takie jak: procesy gnilne, rozwój pleśni, roztoczy, itp.

Teoretycznie, realizacja prawidłowo zdefiniowanych wymagań technicznych dla budynków powinna spowodować, że zanieczyszczenia powietrza pochodzące z konstrukcji budynku, zastosowanych materiałów, z otoczenia zewnętrznego (powietrze, grunt), z działalności użytkowników (wykończenie wnętrz , wyposażenie, gotowanie, pranie, suszenie, spalanie gazu, itd.) nie powinny wywoływać żadnych ujemnych skutków zdrowotnych dla użytkowników. Co więcej cechą zdrowych, przyjaznych człowiekowi budynków powinno być to, że nawet ewentualne odstępstwa od założeń powinny powodować jedynie czasowe pogorszenie ogólnego komfortu i samopoczucia ludzi, a nie zagrażać ich zdrowiu.

Niestety praktyka pokazuje nam jak daleko odbiegamy o teorii. Najbardziej tragicznymi skutkami lekceważenia zagrożeń ze strony zanieczyszczeń powietrza są przypadki śmiertelnych zatruć tlenkiem węgla. Także inne zanieczyszczenia, o mniej spektakularnym działaniu rozłożonym w czasie, mogą prowadzić do chorób kończących się zgonem. Niektóre zanieczyszczenia nie wywołują bezpośrednio chorób lecz powodują podwyższenie prawdopodobieństwa zachorowania na inne choroby w tym nowotwory. Raporty donoszą, że w zatrważającym stopniu rośnie liczba osób - szczególnie dzieci - cierpiących na odczyny alergiczne wywołane między innymi zanieczyszczeniami powietrza w pomieszczeniach. Rosną także liczby skarg użytkowników pomieszczeń różne pojawiające się u nich symptomy nie tolerowania stanu powietrza w pomieszczeniu jak: suchość lub podrażnienie gałki ocznej, suchość lub podrażnienie śluzówki nosa, ból głowy czy ogólne zmęczenie. Zgodnie ze wskazówkami Światowej Organizacji Zdrowia WHO, budynki, w których ponad 30% użytkowników jest niezadowolonych z warunków klimatu wewnętrznego, klasyfikuje się jako “budynki chore” (Sick Building Syndrome - SBS). Ocenia się, że od 10 do 30% obiektów może być zaliczonych do tej grupy.

Jednocześnie, badania naukowe wykazują, że stworzenie warunków, na które uskarżałoby się mniej niż kilka procent użytkowników jest w praktyce niemożliwe. Oznacza to, że cześć osób jest szczególnie wrażliwa na obecność zanieczyszczeń powietrza w budynkach. Powstaje w tym miejscu dylemat czy ogólnie obowiązujące normy i standardy powinny być opracowywane z uwzględnieniem tej grupy czy też należałoby wznosić dla nich specjalne budynki z maksymalnie podwyższonym standardem jakościowym.

Każda interwencja lekarza w odniesieniu do przedstawionych wcześniej mniej lub bardziej poważnych symptomów chorobowych powinna być istotnym ostrzeżeniem dla wszystkich związanych z procesem wznoszenia budynków, że najprawdopodobniej w sztuce budowlanej popełniono jakiś błąd. Niestety poza nielicznymi przypadkami spraw sądowych nie istnieją efektywne drogi pozyskiwania informacji o stanie zdrowotnym mieszkańców użytkowników zaprojektowanych budynków.

Na co dzień środowisko techniczne ma do dyspozycji jedynie rozporządzenie MZiOS w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń zanieczyszczeń pochodzących od materiałów budowlanych i wyposażenia. Niestety, w procesie projektowania nie jest, i raczej nie ma szans być, ono wykorzystywane.

Dziś mamy na sali także kilku lekarzy. Myślę, ze z ogromną uwagą wysłuchamy ich opinii na temat lekceważenia zagrożeń związanych z jakością powietrza w pomieszczeniach.

 Pytania do dyskusji w sesji II

• Jakie choroby przypisuje się złej jakości powietrza w budynkach? Czy można wskazać zanieczyszczenia, które je wywołują?

• W jakim stopniu wzrastająca liczba skarg na niewystarczającą jakość powietrza w pomieszczeniach związana jest ze zwiększającym się odsetkiem osób cierpiących na różnego rodzaju alergie?

• Na ile poważne jest zagrożenie mikrobiologiczne oraz jaki jest wpływ wilgotności powietrza na jego wartość?

• Na jakich podstawach powinno ustalać się dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń powietrza dla pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi?

• Czy powinna istnieć korelacja tych wartości z dopuszczalnymi stężeniami na stanowiskach pracy- ustalanych przez MPiPS oraz w powietrzu atmosferycznym ustalanych przez MOSZNiL?

• Kto, z punktu widzenia szeroko pojmowanej profilaktyki medycznej powinien odpowiadać za ograniczanie zagrożeń wynikających z niedostatecznej jakości powietrza?

• Czy badania nad szkodliwością niewielkich stężeń zanieczyszczeń są na tyle wiarygodne aby na ich podstawie formułować wymagania stawiane obiektom budowlanym?

• Jakie są oczekiwania grona medycznego w stosunku do inżynierów związanych z projektowaniem i wznoszeniem budynków?

 Podsumowanie sesji II (w dyskusji udział wzięło 9 uczestników)

Jako główne zagrożenie dla użytkowników uznano zatrucia tlenkiem węgla, powstającym w procesie spalania gazu. Roczna liczba przypadków szacowana jest w Polsce na około 600 do 800 przypadków, niestety wiele z nich kończy się śmiertelnie. Podkreślano również istotny problem jaki stanowi długotrwałe oddziaływanie na organizm całej gamy zanieczyszczeń występujących w stosunkowo niewielkich stężeniach. Stwierdzono jednak przy tym brak istnienia dostatecznych podstaw dla ustalenia bezpośredniego związku przyczynowego między objawami złego samopoczucia, a szkodliwością małych dawek typowych zanieczyszczeń powietrza, będących wynikiem zastosowania określonych materiałów budowlanych i wyposażenia. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest nie uznawanie w Polsce zespołu obserwowanych objawów za "jednostkę chorobową" w ścisłym tego słowa znaczeniu.

W toku dyskusji zwrócono także uwagę na zagrożenia związane z nadmiernym zawilgoceniem wielu pomieszczeń i wynikające z tego poważne zagrożenie zdrowotne spowodowane zanieczyszczeniem mikrobiologicznym powietrza.

Istniejące ustalenia dotyczące dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń powietrza w pomieszczeniach uznano za zdecydowanie niezadowalające. Wskazano przy tym na konieczność różnicowania wartości dopuszczalnych dla pomieszczeń o różnym przeznaczeniu - mieszkań, biur, użyteczności publicznej lub przemysłowych. Zwracano uwagę na fakt, że wartości stężeń wielu związków (np. CO2) nie są w ogóle limitowane w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi.

Strona główna
Copyright © 2001-2019 Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska, PW. All rights reserved.
Ostatnie uaktualnienie: 04 grudnia, 2001.